Wat is een muziekproducer?

We hebben allemaal weleens gehoord van het begrip “Muziekproducer”, een term die je kunt vinden aan de binnenkant van je cd-hoesje. Maar wat is dat nou precies, een muziekproducer? Voordat we die vraag kunnen beantwoorden moeten we eerst bepalen over welk soort muziekproducer we het gaan hebben.

Er zijn producers die puur en alleen bezig zijn met het technische aspect van het opnameproces, maar je hebt ook producers die samen met de band of act de muziek componeren. Er zijn zelfs muziekproducers die zich alleen bezighouden met de organisatie en totstandkoming van een album of EP. Vandaag ga ik het echter hebben over de taken en het werkveld van een coachende studioproducer.

Coachende studioproducer

Een coachende muziekproducer werkzaam in de studio is iemand die zijn opdrachtgever intensief begeleidt in de totstandkoming van een album of EP.  Met opdrachtgever bedoel ik acts, singer-songwriters en bands. Bandjes met weinig tot geen studio ervaring kunnen zich goed ontplooien met de hulp van een ervaren producer die zijn weg weet te vinden op de markt. Een begeleidende producer weet hoe hij een band moet coachen om tot een sterk eindresultaat te komen.

Het coachen begint al in de vorm van het zogenaamde “pre-productieproces”. Dit proces speelt zich af voordat de band überhaupt ook maar één stap in de studio heeft gezet. De producer spreekt af in de oefenruimte van de band waar hij ten eerste gaat luisteren wat de band tot nu toe heeft geschreven. Vaak heeft de producer al een demo-opname gehoord maar hij wil de band ook weleens zien spelen. Na een luistersessie door het repertoire wordt met de band besproken welke nummers voldoende potentie hebben om op het album terecht te komen. Dit kan op basis van diversiteit geselecteerd worden maar het kan ook zijn dat enkele nummers nog niet rijp genoeg zijn voor een plek op het album. Natuurlijk is het van belang voor welke doelgroep de band wil spelen. Een indie-rock band kan misschien weg komen met wat experimentelere muziek terwijl een jazz trio zich wat meer op tradities wil focussen.

Als de tracklist is uitgezocht kan de producer aan de slag met het geven van feedback. Dit kan gaan over de structuur, het arrangement, de klank, de tekst en vele andere zaken. De band gaat ervan uit dat de producer weet wat, voor de doelgroep, in de smaak zal vallen. Het hoeft echter niet zo te zijn dat de producer een soort dictator is. Hij kan ook alleen suggesties doen waarbij de band kiest of ze het met de producer eens zijn of niet, het is tenslotte hun album.

Dit hele pre-productieproces kan een aantal weken in beslag nemen. De band probeert intussen de nieuwe versies uit op het podium en past deze nog aan waar nodig. Een coachende muziekproducer besteed van alle muziekproducers het meeste tijd aan de pre-producties. In deze periode worden namelijk wijzigingen gedaan die het grootste effect hebben op het eindresultaat.

Klaar voor de opname

Nadat de band en producer tevreden zijn over de geschreven tracks kan het opnameproces beginnen. Tijdens de pre-productie is het onderwerp ‘sound’ al deels aan bod gekomen. De band weet welke gitaren en effectpedaaltjes ze gaan gebruiken en met welke articulaties de instrumenten bespeeld worden. Nu moet echter nog gekeken worden naar welke gitaarversterkers en drum-kits gebruikt gaan worden. Een producer met eigen studio zal het een en ander aan versterkers en drumkits al hebben staan terwijl een beginnend producer dit moet inhuren. Misschien maakt de band wel helemaal geen gebruik van traditionele gitaarversterkers maar nemen zij de snaarinstrumenten direct, in de computer, op om het later met digitale effecten te bewerken.

Ook is het belangrijk om te bespreken hoe de band gaat opnemen: maakt de band met elkaar in realtime een live opname of worden alle partijen los ingespeeld (overdubbed)? Is er één zangpartij of zal de vocalist meerdere partijen opnemen? Allemaal vragen waarbij de producer moet kijken wat het beste bij de band en het nummer past. Bovendien kan een nummer in de studio goed werken, maar hoe kan je 6 gitaarpartijen live uitvoeren als je maar 2 gitaristen hebt? Ook het live aspect kan dus aan bod komen.

Als alle gitaarversterkers, drumkits, keyboards, synthesizers, effect-pedalen etc. zijn uitgezocht en ingesteld kan het opnemen beginnen. Een coachende producer heeft niet altijd de beschikking over een eigen studio en zal dus moeten uitwijken naar een extern studiocomplex. Naast het huren van een studio wordt ook een externe technicus ingehuurd om het technische deel van het opnameproces uit te voeren.

Veel indie-bands maar ook meer pop-gerichte bands beginnen met een live opname waar alle muzikanten samen spelen. Dit zorgt ervoor dat de muzikanten met elkaar kunnen interacteren wat de energie van het nummer ten goede komt. Als deze basis gelegd is kunnen extra gitaar en keyboard partijen worden opgenomen als opvulling. Ook kleine percussie elementen als shakers en tamboerijn voegen veel toe aan de energie van het nummer. Als laatste wordt de lead-zang in een geïsoleerde ‘vocal booth’ opgenomen samen met eventuele harmonie partijen.

Afronding van het project

Als alle partijen zijn opgenomen is het tijd voor de mixage. Bij een grootschalige productie met genoeg budget wordt meestal een externe ‘audio engineer’ ingehuurd om het album te mixen. Bij indie-bands met een kleiner budget komt het echter ook voor dat de producer zelf de mix maakt. Deze combinatie van coachen en mixen maakt het soms lastig om de verschillende soorten producers uit elkaar te houden.

De allerlaatste stap van een producer is om het album te overhandigen aan een ‘mastering engineer’. Een buitenstaand persoon beoordeeld objectief de balans van het nummer in grote lijnen en zorgt dat het op elk afluistersysteem optimaal klinkt. Nadat de gemasterde nummers afgeleverd zijn worden nog een aantal administratieve zaken geregeld waaronder het publiceren en registreren van de auteurs- en naburige rechten.

Een coachende muziekproducer krijgt dus veel diverse taken op zijn bord, maar is in de basis een expert op het gebied van compositie. Hij piekert meer over hoe hij de essentie van een nummer kan accentueren dan over welke microfoons hij zou gebruiken.

Bronnen:

Onbekend (2015) Wat doet een muziekproducer? Geraadpleegd op 18 juni 2016, van “http://muziekbusiness.nl/wat-doet-een-muziekproducer/”

(1) Massey, H. (2000). Behind the Glass: Top Record Producers Tell How They Craft the Hits. Wisconsin: Backbeat Books.

Interview Martijn Groeneveld (“http://www.mailmen.nl/”)

Interview Sam Jones (“http://studiojoneski.com/”)