Loop je tegen een creatieve blokkade aan?

Het komt in ieder creatief vakgebied voor. Je begint aan een nieuw project en komt met een waanzinnig idee. Het lijkt alsof je niet meer te stoppen bent. Maar na verloop van tijd begin je aan jezelf te twijfelen. Misschien is dit wel niet het juiste idee. Je hebt plots de neiging om het hele project bij het grofvuil te zetten. Waarom begin ik niet gewoon opnieuw? Als dit je bekend in de oren klinkt wees dan gerust. Er zijn oplossingen voor creatieve blokkades en vaak is die oplossing dichterbij dan je denkt.

Soms hoor je verhalen van artiesten die plots in de nacht wakker worden om een idee op papier te zetten. Verhalen van singer-songwriters die een hit in een uurtje uit het niets getoverd hebben. Hoewel het voorkomt dat een nummer zich makkelijk laat schrijven, is het in 9 van de 10 gevallen simpelweg hard werken. Voor dat ene album dat een artiest uitbrengt zijn misschien wel 50 songs geschreven maar wij krijgen alleen de meeste geslaagde nummers te horen.

Als je af en toe een song schrijft dan maakt dat je nog geen songwriter. Een songwriter schrijft dagelijks nummers. Net als je elke dag op je instrument moet oefenen is dat voor het schrijven van muziek niet anders. Na een tijdje kom je in een creatieve stroomversnelling waardoor je steeds meer songs zal voltooien. Het moet een gewoonte worden.

Het moeilijkste van creatieve processen is vaak het begin. Als je jezelf verplicht om gewoon te werken dan zal er uiteindelijk iets zinnigs uit komen. Ook al is de uitkomst niet zinnig dan nog blijf je bezig. Oefening baart kunst is nog steeds van toepassing. Wat je ten alle tijden moet voorkomen is uitstelgedrag.

Innerlijke criticus aan de kant zetten

Het is belangrijk dat je je innerlijke criticus tijdens het maakproces op een stoel in de hoek van je kamer zet. Als je met een nieuw werk bezig bent dan is er geen enkele behoefte aan kritiek. Het gaat erom dat je ongestoord je gang kan gaan zonder er een kwaliteitsoordeel aan te hangen. Het eindproduct is nu niet belangrijk, het gaat erom dat je na een paar minuten wat op papier hebt staan.

Als je eenmaal genoeg materiaal hebt verzameld om mee te werken dan pas kan je kritisch gaan kijken naar wat je nou eigenlijk gemaakt hebt. Probeer dit op een ander moment of andere dag te doen zodat je de bewerkingsfase zo veel mogelijk gescheiden houdt van de maak- fase.

Wat moet je doen als je steeds hetzelfde doet?

Tijdens het ontwikkelen van nieuwe ideeën ga je op een bepaalde manier te werk. Dit wordt het creatieve werkproces genoemd. Stel dat je altijd met een gitaar in je hand wat akkoorden speelt als beginsel voor een nieuw nummer. Dankzij het vele oefenen op je instrument heb je een vingergeheugen ontwikkeld voor bepaalde akkoorden, progressies en melodieën. Het is heel makkelijk om elke keer in hetzelfde patroon te vallen en steeds met een resultaat te komen dat toch wel heel erg lijkt op wat je eerder al hebt gedaan.

Wat als je nou echt een keer wat nieuws wilt maken? Iets dat anders is dan al het andere? Dan wordt het tijd om goed te kijken naar je werkproces. Je moet een manier vinden om je comfort zone te omzeilen. Ik zal een aantal voorbeelden geven:

• Schrijf je altijd op gitaar? Pak eens een ander begeleidingsinstrument zoals piano of ukelele. Het liefst een instrument dat je eigenlijk helemaal niet kan spelen, zodat er geen sprake is van een vingergeheugen.
• In het geval van gitaar kan je een andere stemming proberen of je snaren omdraaien. Net zoals je je keyboard kan omdraaien en je drumstel op een linkshandige manier kan opzetten.
• Probeer een werkproces te bedenken die enorm omslachtig is. Stel regels op alsof je een nieuw bordspel aan het ontwikkelen bent. Bedenk een algoritme om met behulp van technologie tot een melodie te komen.
• Neem een gedicht en combineer dit met een akkoordenprogressie uit een genre wat je normaalgesproken nooit speelt.

Beperkingen sporen creatieve oplossingen aan 

Waar veel mensen vastlopen is dat ze zichzelf te veel vrijheid geven. Als je alles mag doen, wat moet je dan eigenlijk maken? Er zijn zoveel opties dat het lastig is om überhaupt met iets te komen. Geef jezelf een thema om mee te werken en wees specifiek.

Veel tekstschrijvers vinden het fijn om te beginnen met een titel. Dit is het thema of onderwerp waarmee ze zichzelf inperken. Stel je neemt een ‘nachtmerrie’ als onderwerp. Dan schep je een context voor de tekst maar ook voor de muziek. Denk aan een donkere akkoordenprogressie met vervreemdende klanken en wrange dissonanten.

Je kan jezelf ook beperkingen opleggen met technologische middelen. Er waren vroeger maar 24-sporen en daar moest je het mee doen. Het hebben van beperkte middelen dwingt jezelf om creatief te denken binnen bepaalde grenzen. Wat als je een nummer moet maken met alleen je lichaam als instrument? Of wat als je maar twee snaren van je gitaar mag gebruiken?

Geef jezelf ook een tijdslimiet. Maak een woord-web met zoveel mogelijk woorden in tien minuten en schrijf daar een tekst mee. Maak een mix af in een uur. Hoe meer je jezelf beperkingen oplegt des te meer creatieve vrijheid je zal ervaren.